Celem szkoleń okresowych BHP jest odświeżenie podstawowych wiadomości na temat podstawowych zasad bezpieczeństwa pracy. Zgodnie z art. 2373 § 2 Kodeksu pracy pracodawca jest zobowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzić okresowe szkolenia w tym zakresie. Wszystkie szkolenia BHP odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy. Szczegółowe zasady prowadzenia szkoleń BHP opisuje Rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860 z późn. zm.). Określa ono:
- szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bhp;
- zakres szkolenia bhp;
- wymagania dotyczące treści i realizacji programu szkolenia;
- sposób dokumentowania szkolenia;
- przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia.
Kto może organizować szkolenia BHP?
Wg ww. rozporządzenia (§4) organizatorem szkoleń BHP może być pracodawca lub jednostka organizacyjna uprawniona do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy na podstawie przepisów o systemie oświaty (firma szkoleniowa).
Pracodawca nie może być organizatorem szkoleń dla pracodawców, pracowników służby BHP ani wykładowców i instruktorów tematyki BHP. Firma szkoleniowa może natomiast być organizatorem szkoleń dla wszystkich grup pracowników.
Kto może prowadzić szkolenie BHP?
Okresowe szkolenia w zakresie bhp może przeprowadzać osoba, która spełnia łącznie trzy warunki: posiada odpowiedni zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe w tym zakresie oraz zdobyła się przygotowanie dydaktyczne. Warunki te nie są precyzyjne – nie określają one w żaden sposób minimalnego staż pracy wykładowcy w branży BHP. Zakłada się, że kilkuletnie doświadczenie w zawodzie powinno być wystarczające. Jeśli chodzi zaś o wykształcenie – przepisy nie określają wprost, jakie wykształcenie (średnie, wyższe czy podyplomowe) powinien posiadać wykładowca szkoleń z zakresu BHP. Nie obligują go one też do ukończenia dodatkowego kursu pedagogicznego – o ile jego dyplom potwierdza realizację w toku studiów modułu pedagogicznego. Warto zauważyć, że zgodnie z prawem podstawy programowe kształcenia w zawodzie technik bhp nie muszą obejmować tego modułu.
Czy szkolenia okresowe są obowiązkiem zakładowej służby BHP?
Pracodawca może organizować samodzielnie szkolenia BHP dla pracowników niebędących pracodawcami, służbą BHP oraz instruktorami BHP. W takiej sytuacji z reguły to pracownik służby BHP przeprowadza szkolenie – opierając się w głównej mierze na rzeczywistych zagrożeniach występujących w danym zakładzie pracy. Pracownicy otrzymują w taki sposób informacje dotyczące potencjalnych zagrożeń, zasad BHP oraz wypadków, które miały miejsce dokładnie w ich firmie. Jest to często bardziej doceniana przez pracowników forma, ponieważ mają oni szansę przedyskutować sytuacje znane im z własnego środowiska pracy.
Obciążanie pracownika służby BHP szkoleniami okresowymi nie jest zgodne z przepisami, chyba, że pracownik ten prowadzi szkolenie okresowe w ramach prowadzonej przez siebie jednostki szkoleniowej lub zrobi to na podstawie osobnej umowy cywilnoprawnej. Szkolenie okresowe BHP, w przeciwieństwie do szkolenia wstępnego BHP, nie jest bowiem standardowym elementem obowiązków służbowych zawartych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 2 września 1997 r. dotyczącego służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z tymi przepisami, pracodawca nie może obciążać służby BHP dodatkowymi zadaniami – poza tymi, które są wymienione w Rozporządzeniu.
Jaką opcję najlepiej wybrać?
Pracodawca ma możliwość zlecania firmie szkoleniowej prowadzenie szkoleń BHP – wtedy pracownik zostaje wysłany do jednostki szkoleniowej. Firma szkoleniowa zwykle szkoli wiele firm jednocześnie, co może jednak sprawić, że treści przekazywane podczas szkolenia będą jednak mniej skupione na zagrożeniach charakterystycznych dla danej branży czy miejsca pracy. W konsekwencji, chociaż taka forma szkolenia szkolenia jest zgodna z przepisami prawa, to istnieje ryzyko, że nie spełni oczekiwań pod względem dostosowania przekazu do określonych warunków panujących w zakładzie pracy.
Aby tego uniknąć można rozważyć wybór firmy szkoleniowej wyspecjalizowanej w konkretnej branży (lub oferującej treści szkoleniowe dostosowane do specyfiki różnych sektorów) lub szkolenia personalizowane. Te ostatnie opierają się na współpracy z firmą szkoleniową, w celu dostosowania treści szkoleniowych do konkretnych warunków i zagrożeń występujących w danym zakładzie pracy. Korzystna jest długofalowa współpraca z firmą świadczącą usługi BHP.